Divorce in Poland or About the Helplessness of the Law

Authors

  • Marek Andrzejewski Professor at the Institute of Legal Studies, Polish Academy of Sciences; Head of the Poznań Center of Family Law and Children’s Rights, Poland https://orcid.org/0000-0002-6838-8414

DOI:

https://doi.org/10.55073/2024.2.9-23

Keywords:

divorce, demography, law, Edward Rosset, childlessness

Abstract

The author discusses the issue of divorce from legal, demographic, and sociological points of view. In his analysis, he refers to the excellent book published 40 years ago by the prominent Polish demographer Edward Rosset titled ‘Divorces’. The publication of this book was a scientific event, since, except for the authorities of the Catholic Church, at that time no one had criticised divorce so strongly and unequivocally. Therefore, the paper presents E. Rosset’s views in detail, especially the breadth of his scientific reflections, emphasising the diverse scientific perspectives from which criticism of divorce was articulated. Against the backdrop of this criticism, E. Rosset also formulated ideas of what should be done to prevent divorce. For him, divorce was a very pressing issue, so the book has a slightly alarmist tone. To battle divorce, E. Rosset emphasised its pedagogical aspects and consequences. He considered it necessary for schools and parents to educate children and young people to respect the family, marriage, and parenthood. He also paid a lot of attention to the law, pointing out the need to create regulations more restrictive than those in force at the time. He was fully aware that the content of the law was important but wished to highlight that sometimes the way it is implemented is more important. Therefore, he strongly, and with good reason, criticised the liberal attitudes of judges.

The author then proceeds to present the legal and quantitative evolution of divorce after the 1989 breakthrough in Poland. He admits that modern law contains mechanisms in favour of the permanence of marriages, yet courts do not resort to them, instead ruling out more and more divorces nowadays. The author concludes that the transformation of civilisation is too profound, and it cannot be prevented even with the best scientific diagnoses and legal solutions.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Adamski, F. (2022) Rodzine. Wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Andrzejewski, M. (2017) ‘O roli nauk pomocniczych prawoznawstwa w orzekaniu w sprawach rodzinnych’ in Łukaszewicz, J.M., Arkuszewska, A.M., Kościółek, A. (eds.) Wokół problematyki małżeństwa w aspekcie materialnym i procesowym. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, pp. 80–97.

Baliczki, J., Frątczak, E., Nam, C.B. (2007) Przemiany ludnościowe. Fakty–interpretacjeopinie. Mechanizmy przemian ludnościowych. Globalna polityka ludnościowa. 2nd edn. Warszawa: Institute of Political Sience Cardinal Stefan Wyszyński University.

Beisert, M. (2000) Rozwód. Proces radzenia sobie z rozwodem. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Białecki, M. (2012) Mediacja w postępowaniu cywilnym. Warszawa: Wolters Kluwer.

Borucka-Arctowa, M. (1981) Świadomość prawna a planowe zmiany społeczne. Wrocław: Ossolineum.

Central Intelligence Agency (2023) ‘The World Fact Book’ Central Intelligence Agency, 2023 [Online]. Available at: https://web.archive.org/web/20091028133713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2127rank.html (Accessed: 20 October 2023).

Choduń, A. (2007) Słownictwo tekstów aktów prawnych w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny. Warszawa: Wydawnictwo Trio [Online]. Available at: https://www.academia.edu/43612802/S%C5%82ownictwo_tekst%C3%B3w_akt%C3%B3w_prawnych_w_zasobie_leksykalnym_wsp%C3%B3%C5%82czesnej_polszczyzny (Accessed: 20 October 2023).

Długokęcka, P. (2013) ‘Porozumienia małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie’, Studia Prawnoustrojowe, 2013/20, pp. 29–39.

Domański, C. (2016) ‘Edward Rosset (1897-1989) – The Nestor of Polish Demographers and Statisticians. Statistics in Transition’, New Series, 17(4), pp. 781–787.

Drobny, P. (2007) ‘Ekonomiczne funkcje rodziny w Polsce’, Zeszyty Naukowe/Akademia Ekonomiczna w Krakowie, 738, pp. 69–87.

Dyczewski, L. (1988) ‘Los dziecka poczętego’ in Gałkowski, J., Gula, J. (eds.) W imieniu dziecka poczętego. Lublin: Rzym, pp. 99–128.

European Association for Population Studies (2023) ‘Family demography and family law’ EAPS, 2023 [Online]. Available at: https://www.eaps.nl/page/family-demographyand-family-law (Accessed: 25 October 2023).

Eurostat (2015) ‘Archive: Marriage and births in Poland’ Eurostat Statistics Explained, 23 November [Online]. Available at: https://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php?title=Marriages_and _births_in _ Poland&oldid=265620 (Accessed: 30 July 2023).

Falewicz, J.K. (1976) ‘Społeczne uwarunkowania alkoholizmu w Polsce; próba diagnozy, prognozy i socjoterapii’ in Podgórecki, A. (ed.) Zagadnienia patologii społecznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 347–370.

Gałązka, W. (2010) ‘Małżeństwo i rodzina w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego’, Studia Prymasowskie, 2010/4, pp. 127–141.

Główny Urząd Statystyczny (2022) ‘Rocznik Demograficzny 2022’ Główny Urząd Statystyczny, 22 December [Online]. Available at: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznikdemograficzny-2022,3,16.html (Accessed: 14 October 2024).

Główny Urząd Statystyczny (2023) ‘Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 1990-2023’ Główny Urząd Statystyczny, 25 May [Online]. Available at: https://new.stat.gov.pl/publikacje/stopa-bezrobocia-rejestrowanego-w-latach-1990-2023 (Accessed: 14 October 2024).

Gwiazdam, A. (2017) ‘Kontrowersyjna „polityka” kontroli urodzeń za pomocą aborcji’, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 52(4), pp. 220–234; https://doi.org/10.15584/nsawg.2017.4.15.

Ignatowicz, J., Nazar, M. (2016) Prawo rodzinne. 5th edn. Warszawa: Wolters Kluwer.

Izdebska, J. (2000) Dziecko w rodzinie u progu XXI wieku. Niepokoje i nadzieje. Warszawa: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie.

Kozysa, J. (2005) ‘Bezrobocie w Polsce w okresie transformacji 199-2003’, Roczniki Nauk Społecznych, 33(3), pp. 67–77.

Kwaśniewska, A . ( 2007) ‘”Plan r ozwodu” j ako s posób n a r ozstanie. O p otrzebie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych’, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej. Analizy-Raporty-Ekspertyzy, 2007/6, pp. 1–16.

Lityński, A. (2017) Prawo Rosji i ZSRR 1917 – 1991 czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs. 3rd edn. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Łukasiewicz, J.M. (2022) Prawne aspekty zmiany płci w wybranych państwach europejskich. Torun: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Misztal, J. (2023) ‘Liczba ludności Polski znowu spadła. GUS pokazał nowe dane’, Bankier.pl, 24 October [Online]. Available at: https://www.bankier.pl/wiadomosc/Liczba-ludnosci-Polski-znowu-spadla-GUS-pokazal-nowe-dane-8634595.html (Accessed: 14 October 2024).

Morwaski, L. (2010) ‘Zasady wykładni językowej’, Kwartalnik, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, 2011/1, pp. 21–41.

Mostowik, P. (ed.) (2019) Fundamentalne prawne problemy surrogate motherhood – perspektywa krajowa. Warszawa: Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.

Obłąkowska, K.A., Bartoszewicz, A. (2022) ‘Alkohol w społeczeństwie polskim i polska polityka publiczna wobec alkoholu na przestrzeni dziejów. Pomiędzy piwnym wolnym rynkiem a spirytusowym monopolem’, Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2022/4, pp. 5–25; https://doi.org/10.14746/ssp.2022.4.1.

Rosset, E. (1986) Rozwody. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.

Smyczyński, T., Andrzejewski, M. (2022) Prawo rodzinne i opiekuńcze. 11th edn. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Stojanowska, W . (2014) ‘”Porozumienie” r odziców j ako p rzesłanka p ozostawienia im obojgu władzy rodzicielskiej po rozwodzie wybrane zagadnienia’, Acta Iuris Stetinensis, 2014/6, pp. 301–312.

Struzik, Z. (2010) ‘”Rodzina Bogiem silna mocą swego narodu”: Nauczanie o rodzinie kard. S. Wyszyńskiego’, Kultura Media Teologia, 2010/3, pp. 105–119 [Online]. Available at: https://kmt.uksw.edu.pl/nauczanie-o-rodzinie-wyszynskiego-artykul (Accessed: 5 October 2023).

Szukalski, P. (2004) ‘Między przymusem a wyborem – spór o naturę przemian demograficznych w Polsce w ostatnich latach’ in Warzywoda-Kruszyńska, W., Szukalski, P. (eds.) Rodzina w zmieniającym się społeczeństwie polskim. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 143–156.

Szukalski, P. (2016) ‘Czy „Rodzina 500+” zmieni sytuację demograficzną Polski?’, Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny, 2016/1, pp. 1–5.

Szukalski, P. (2017) ‘Być dzieckiem we współczesnej Polsce – szkic demograficzny’, Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny, 2017/4, pp. 1–5.

Tischner, J. (2020) Nieszczęsny dar wolności. Kraków: Znak.

Wierzchosławskiego, S. (1991) ‘Praktyczne znaczenie badań demograficznych w odniesieniu do rodziny’ in Tyszka, Z. (ed.) Badania nad rodziną a praktyka społeczna. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 19–25.

Zarzyczki, Z. (2005) ‘Rozwód i separacja prawna małżonków a prawo do świadczeń rodzinnych w Polsce’ in Makiełło-Jarża, G. (ed.) Zagrożenia współczesnej rodziny: wieloaspektowość pomocy instytucjonalno-prawnej. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM, pp. 115–132 [Online]. Available at: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/68364/zarzycki_rozwod_i_separacja_prawna_malzonkow_2005.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Accessed: 20 October 2023).

Downloads

Published

2024-12-28

How to Cite

Andrzejewski, M. (2024). Divorce in Poland or About the Helplessness of the Law. Law, Identity and Values, 4(2), 9–23. https://doi.org/10.55073/2024.2.9-23

Issue

Section

Articles